بیست و سه سال نوشته علی‌ دشتی_دین اسلام_محیط پیدایش اسلام

دﻳﻦ اﺳﻼم

ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم

دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺣﻘﻴﻘﯽ در اﻋﺮاب ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ رﻳﺸﻪ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﻧﺪارد و ﺗﺎ اﻣﺮوز هﻢ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻮاﻟﻢ روﺣﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻓﻮق

اﻟﻄﺒﻴﻌﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻴﺴﺖ.

ﻣﺮدﻣﯽ ﻓﻘﻴﺮ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﺸﮏ و ﺑﯽ ﺑﺮﮐﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺟﺰ ﭘﺎرﻩ ای ﻋﺎدات و رﺳﻮم، هﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

اﺳﺘﻮاری ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ.  ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﻳﻊ اﻻﻧﻔﻌﺎل، از ﺑﻴﺖ ﺷﻌﺮی ﺑﻪ وﺟﺪ و ﻧﺸﺎط ﺁﻣﺪﻩ و از ﺑﻴﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ

و ﮐﻴﻨﻪ ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ.  ﺧﻮدﺧﻮاﻩ و ﻣﻐﺮورﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻔﺎﺧﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﺑﻪ ﺟﺮم و ﺧﺸﻮﻧﺖ و

اﻋﻤﺎل ﻋﻨﻴﻒ [ﺧﺸﻦ]  ﺧﻮد.  ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﺎدان و دﺳﺘﺨﻮش اوهﺎم و اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﭘﻨﺪار ﺧﺮاﻓﯽ ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ در زاوﻳﻪ هﺮ ﺗﺨﺘﻪ

ﺳﻨﮕﯽ ﺟﻨّﯽ و ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ در ﮐﻤﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.

ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧ ﺸ ﮏِ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ از زراﻋﺖ ﮐﻪ اﺳﺎس ﺗﻤﺪن اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﺑﻴﺰارﻧﺪ و ﺧﻮاری را در دُم ﮔﺎو و

ﻋﺰّت را در ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ اﺳﺐ ﻣﯽ ﺟﻮﻳﻨﺪ.  ﺟﺰ اﻧﺠﺎم   ﺣﻮاﻳﺞ ﺿﺮوری و ﺁﻧﯽ و ﺑﻬﻴﻤﯽ [ﺣﻴﻮاﻧﯽ]  ﺧﻮد هﺪﻓﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺘﻬﺎ را

ﺑﺮای هﻤﻴﻦ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ و ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪ و از ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎری ﻣﯽ ﺟﻮﻳﻨﺪ.  ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﻣﺮﻳﺴﺖ ﻣﺘﺪاول و راﻳﺞ ﻣﮕﺮ

اﻳﻨﮑﻪ ﺁن دﻳﮕﺮان ﻣﺠﻬﺰ و ﺁﻣﺎدﻩ دﻓﺎع از ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ.  ﮔﺎهﯽ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻏﻴﺮ و ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ هﻨﻒ ﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺎهﺎت ﻣﯽ

ﺷﻮد و اﺷﻌﺎر ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺁن ﻣﯽ ﺳﺮاﻳﻨﺪ.  اﮔﺮ ﺑﻪ زن دﻳﮕﺮی دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎی اﻳﻨﮑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺟﻮاﻧﻤﺮدی ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻪ و

اﺳﺮار او را ﻓﺎش ﻧﺴﺎزﻧﺪ، ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺁن زن را رﺳﻮا ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻧﺸﺎﻧﻴﻬﺎﻳﯽ از اﻧﺪام وی را در ﺷﻌﺮی ﺷﺮح ﻣﯽ دهﻨﺪ.

ﺧﺪا از ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺮاردادی اﺳﺖ.  واﻗﻊ و ﻧﻔﺲ اﻻﻣﺮ ﺑﺮای او ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. از اﻳﻦ رو در ﻣﻘﺎم رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ ای

ﮐﻪ ﺑﺖ ﻣﻌﺮوﻓﯽ دارد، ﺑﺮای ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﺘﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺁن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ.  ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻌﺒﻪ ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ و ﻗﺒﻠﻪ

ﻃﻮاﻳﻒ ﻋﺮب اﺳﺖ.  ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻘﺪس ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻳﺪ.  وﻟﯽ ﻋﺒﺪاﻟﺪارﺑﻦ ﺣﺪﻳﺐ ﺑﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺟﻬﻴﻨﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد

ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﻮراء

1

ﺧﺎﻧﻪ ای ﺑﺴﺎزﻳﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻌﺒﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻋﺮب ﺑﺪان روی ﺁورﻧﺪ و ﭼﻮن او ﻗﺒﻴﻠﻪ او اﻗﺪام

ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎری را ﺧﻄﻴﺮ و ﺑﺰرگ داﻧﺴﺖ و ﺑﺎ وی ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﮑﺮد، ﺁﻧﻬﺎ را هﺠﻮ ﮐﺮد

2

.

در هﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب [ﺗﻨﮑﻴﺲ اﻻﺻﻨﺎم] رواﻳﺘﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ روﺣﻴﻪ اﻋﺮاب را ﺗﺎ ﺣﺪی ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ:

اﺑﺮهﻪ در ﺻﻨﻌﺎ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﻠﻴﺲ از ﺳﻨﮓ و ﭼﻮﺑﻬﺎی ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﮔﻔﺖ دﺳﺖ از ﻋﺮب ﺑﺮﻧﺪارم ﺗﺎ ﮐﻌﺒﻪ را رهﺎ

ﮐﺮدﻩ و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﺒﺪ روی ﺁورﻧﺪ و ﻳﮑﯽ از ﺳﺮان ﻋﺮب ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻗﻠﻴﺲ را ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺜﺎﻓﺖ و ﻧﺠﺎﺳﺖ اﻧﺪودﻧﺪ.  ﻣﺮد

ﭘﺪر ﮐﺸﺘﻪ ای ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺨﻮاهﯽ ﭘﺪر ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰد وﻟﯽ ﻗ ﺒ ﻼً ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﺘﯽ ﺑﻪ ذواﻟﺨﻠﺼﻪ روی ﻣﯽ ﺁورد.  ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ازﻻم [ﻳﻌﻨﯽ] 

ﺗﻴﺮ، از وی ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻗﺎﺗﻞ ﭘﺪر ﺑﺮود ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ا ﺗ ﻔ ﺎ ﻗ ﺎً ﻓﺎل ﺑﺪ ﺁﻣﺪﻩ، ﻳﻌﻨﯽ ذواﻟﺨﻠﺼﻪ او را از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﮐﺎر

ﻣﻨﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.  اﻣﺎ ﻣﺮد ﻋﺮب ﺑﯽ درﻧﮓ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ذواﻟﺨﻠﺼﻪ ﮐﺮدﻩ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ:  اﮔﺮ ﭼﻮن ﻣﻦ ﭘﺪر ﺗﻮ را ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ هﺮﮔﺰ

دﺳﺘﻮر ﻧﻤﯽ دادی از ﺧﻮﻧﺨﻮاهﯽ ﭘﺪر ﺑﺎز  اﻳﺴﺘﻢ.

ان ﮐﻨﺖ ﻳﺎ ذواﻟﺨﻠﺼﻪ اﻟﻤﻮﺗﻮرا

ﻣﺜﻠﯽ و  ﮐﺎن  ﺷﻴﺨﮏ  اﻟﻤﻘﺒﻮرا

ﻟﺴﻢ ﺗﻨﻪ ﻋﻦ ﻗﺘﻞ  اﻟﻌﺪاة  زورا

3

اﮔﺮ اﻗﻮام اﺑﺘﺪاﻳﯽ، ﺁﻓﺘﺎب و ﻣﺎﻩ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻩ اﻧﺪ، اﻋﺮاب ﺑﺪوی ﺷﻴﻔﺘﻪ ﺳﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ دور ﺁن ﻃﻮاف ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. 

ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎدﻳﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻣﻨﺰل ﮐﻪ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﭼﻬﺎر ﺳﻨﮓ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد، ﺁﻧﮑﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮ ﺑﻮد ﺑﺮای ﻃﻮاف ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﺮ ﺳﻪ

ﺳﻨﮓ دﻳﮕﺮ دﻳﮓ ﺧﻮد را ﺑﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد.  ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ و ﺷﺘﺮ ﺣ ﺘ ﻤ ﺎً ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮد و ﺧﻮﻧﺶ ﺳﻨﮓ را

رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻨﺪ.

ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮی از ﮐﺘﺎب ﺗﻨﮑﻴﺲ اﻻﺻﻨﺎم ﺑﻴﺎورﻳﻢ، ﭼﻪ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در ﺑﺖ

ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﺟﺪی ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪ در روی ﺁوردن ﺑﻪ اﺻﻨﺎم ﺗﺎﺑﻊ ا و ه ﺎ مِ رو حِ ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎدان ﺧﻮﻳﺸﻨﺪ.

ﻣﺮد ﻋﺮﺑﯽ ﺷﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﺘﯽ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ «ﺳﻌﺪ»  ﺑﺮد ﺗﺎ ﺗﺒﺮّک ﺟﻮﻳﺪ.  ﺷﺘﺮان از ﺳﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎ ﺁن را

رﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد رﻣﻴﺪﻧﺪ.  [ﻣﺮد ﻋﺮب]  از ﺧﺸﻢ ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﺑﺖ [ﺳﻌﺪ]  ﮐﻮﻓﺖ و ﻓﺮﻳﺎد زد:  ﺧﺪا ﺗﻮ را از ﺑﺮﮐﺖ

ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﺮدم دور ﮐﻨﺎد! و اﻳﻦ اﺑﻴﺎت ﻳﺎدﮔﺎر ﺁن ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ:

ﺁﺗﻴﻨﺎ  اﻟﯽ  ﺳﻌﺪ  ﻟﻴﺠﻤﻊ  ﺷﻤﻠﻨﺎ

ﻓﺸﺘﺘﻨﺎ  ﺳﻌﺪ  ﻓﻼ ﻧﺤﻦ  ﻣﻦ  ﺳﻌﺪ

  و  هﻞ  ﺳﻌﺪ   اﻻﺧﺼﺮﻩ  ﺑﺘﻨﻮﻓﺔ

ﻣﻦ اﻻرض ﻻﻳﺪﻋﯽ ﻟﻐﯽ وﻻرﺷﺪ

ﻳﻌﻨﯽ:  ﻣﺎ ﻧﺰد ﺳﻌﺪ ﺁﻣﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ را از ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻧﺠﺎت دهﺪ و او ﻣﺎ را ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﮐﺮد.  ﻣﮕﺮ ﺳﻌﺪ ﺟﺰ ﭘﺎرﭼﻪ ﺳﻨﮓ در ﺑﻴﺎﺑﺎن

اﻓﺘﺎدﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ و ﻧﻪ ﮔﻤﺮاﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟

از ﺳﻴﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺎﻟﻬﺎی ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ هﺠﺮت اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﺧﻮب ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد [ﮐﻪ]  ﺗﺮس ﻳﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻏﻨﺎﻳﻢ،

ﻃﻮاﻳﻒ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﭼﻮن ﺷﮑﺴﺖ [ﺟﻨﮓ] اﺣﺪ ﺁﻧﺎن را دور ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻮﺟﺐ

ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روی ﺁورﻧﺪ.

ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺧﻮی و روش ﺁﻧﻬﺎ ﮐ ﺎ ﻣ ﻼً ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮد.  از اﻳﻦ رو در ﻗﺮﺁن ﻣﮑﺮر ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺗﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻮرﻳﻢ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﯽ را

ﻣﯽ ﭘﺮوراﻧﺪ، ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﻮرﻩ هﺎی ﻗﺮﺁﻧﯽ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳﺖ.  ﺁﻳﻪ هﺎی ٥٠ و

١٠١ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﮐﻪ در ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺻ ﺮ ﺣ ﻴ ﺎً ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ: 

«اَ ﻻَ ﻋ ﺮ ا بُ اَ ﺷَ ﺪﱠ ﮐُ ﻔِ ﺮ اً وَ ﻧِ ﻔ ﺎ ﻗ ﺎً وَ اَ ﺟ ﺪَ رُ اَ ﻻﱠ ﻳَﻌﻠَﻤُﻮا ﺣُ ﺪُ و بَ ﻣﺎ اَ ﻧ ﺰَ لَ ا ﷲُ»  ﻳﻌﻨﯽ اﻋﺘﺮاب ﺑﻴﺶ از هﺮ ﻗﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﮐﻔﺮ و ﻧﻔﺎق

ﻣﯽ ﮔﺮاﻳﻨﺪ و ا ﺑ ﺪ اً ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺁن را ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ اﺻﻮل ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻨﺪﻧﺪ

و از اﻳﻦ رو ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﺎش ﻗﺮﺁن ﺑﺮ ﻏﻴﺮ ﻋﺮب ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد: «وَﻟَﻮ ﻧَ ﺰﱠ ﻟ ﻨ ﺎ ﻩُ ﻋَﻠﯽ ﺑَ ﻌ ﺾِ ا ﻻ ﻋَ ﺠَ ﻤ ﻴ ﻦَ»

4

.

ﺑﺎری ﺳﺨﻦ از ﺷﻴﻮع اوهﺎم و ﺧﺮاﻓﺎت در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺘﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺣﻮاﺋﺞ ﺿﺮوری و زودﮔﺬر،

روزاﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ اﻣﺎ در ﺣﺠﺎز و ﺧﺼﻮﺻﺎً در دو ﺷﻬﺮ ﻣﮑﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻣﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد.  ﺳﺎﮐﻨﺎن اﻳﻦ دو ﺷﻬﺮ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً

ﻳﺜﺮب ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدی در ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﺗﺮﺳﺎﻳﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ.  ﮐﻠﻤﺔ اﷲ ﻣﻴﺎن ﺁﻧﺎن رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد.  ﺧﻮد را

از اﻋﻘﺎب ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ.  از اﺧﺒﺎر ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و رواﻳﺎت ﺗﻮرات ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ.  ﻗﺼﻪ ﺁدم و

ﺷﻴﻄﺎن در ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد.  ﺑﻪ وﺟﻮد ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ [و]  ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺧﺘﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ

و در ﻗﺮﺁن ﻣﮑﺮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺎﻃﻞ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ:

«اَ ﻟ ﮑُ ﻢُ ا ﻟ ﺬﱠ ﮐَ ﺮُ وَ ﻟَ ﻪُ اﻻُﻧﺜﯽ»

ﺁﻳﺎ دﺧﺘﺮان از ﺧﺪاوﻧﺪﻧﺪ و ﭘﺴﺮان از ﺷﻤﺎ؟

5

ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎری از ﻋﺎدات ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﺪاول ﺷﺪﻩ ﺑﻮد از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺘﻨﻪ، ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ، دوری از زﻧﺎن در ﺣﺎل

ﻗﺎﻋﺪﮔﯽ و ﺗﻌﻄﻴﻞ روز ﺟﻤﻌﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻨﺒﻪ.

ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ، دﻋﻮت اﺳﻼم در ﺣﺠﺎز ﻳﮏ اﻣﺮ ﮐ ﺎ ﻣ ﻼً ﻧﻮﻇﻬﻮر و ﺑﻪ ﮐﻠّﯽ ﻣﺒﺎﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺒﻮد.  ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ وﺟﻮد

اﺷﺨﺎﺻﯽ روﺷﻦ ﮐﻪ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و از ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ اﺟﺘﻨﺎب داﺷﺘﻨﺪ، در ذهﻦ هﻤﺎن ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻓﺮوغ ﻟﺮزاﻧﯽ ﺗﺎﺑﻴﺪﻩ

ﺑﻮد و در ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ ﻣﮑﺮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ:

وَﻟَﺌِﻦ ﺳَﺄﻟَﺘﻬُﻢ ﻣَﻦ ﺧَﻠَﻘَﻬُﻢ ﻟَ ﻴَ ﻘُ ﻮ ﻟَ ﻦﱠ ا ﷲُ

6

[و اﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﯽ از اﻳﺸﺎن ﮐﻪ، ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪ اﻳﺸﺎن را هﺮ ﺁﻳﻨﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﷲ]

«وَ ﻟَﺌِﻦ ﺳَﺌَﻠﺘَﻬُﻢ ﻣَﻦ ﺧَ ﻠَ ﻖَ ا ﻟ ﺴﱠ ﻤ ﻮ ا تِ وَ ا ﻻ ر ضَ وَ ﺳَ ﺨﱠ ﺮَ ا ﻟ ﺸﱠ ﻤ ﺲَ وَ ا ﻟ ﻘَ ﻤَ ﺮَ ﻟَ ﻴَ ﻘُ ﻮ ﻟُ ﻦَ ا ﷲُ ﻓَﺎَﻧّﯽ ﻳُ ﺆ ﻓَ ﮑُ ﻮ نَ»

7

[و هﺮ ﺁﻳﻨﻪ اﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﯽ از اﻳﺸﺎن ﮐﻪ ﮐﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را و ﻣﺴﺨّﺮ ﮐﺮد ﺁﻓﺘﺎب و ﻣﺎﻩ را، ﮔﻮﻳﻨﺪ اﷲ،

ﭘﺲ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ]

ﮐﻪ در هﺮ دو ﺁﻳﻪ ﺻ ﺮ ﻳ ﺤ ﺎً ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ، ﮐﻪ [ﭼﻪ ﮐﺴﯽ]  دﻧﻴﺎ را ﺁﻓﺮﻳﺪ و ﺁﻓﺘﺎب و ﻣﺎﻩ را ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺖ ﻣﯽ

ﮔﻮﻳﻨﺪ «ﺧﺪا» [اﷲ].

ﻣﺸﺮﮐﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺘﻬﺎ را رﻣﺰ ﻗﺪرت ﻣﻌﻨﻮی و وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪای ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ در ﺁﻳﻪ ٣ ﺳﻮرﻩ زﻣﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ

اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ:

«ﻣﺎ ﻧَ ﻌ ﺒُ ﺪُ هُﻢ اِ ﻻّ ﻟِﻴُﻘَﺮِﺑُﻮﻧﺎ اُﻟﯽ ا ﷲَ زُﻟﻔﯽ»

[ﻳﻌﻨﯽ] ﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺘﻴﻢ ﺑﺮای اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.

ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻬﺎ اﺳﻼم در ﻣﮑﻪ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﺳﻴﺰدﻩ ﺳﺎل دﻋﻮت ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ و ﻧﺰول ﺁﻳﺎت ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎی

ﺳﻮرﻩ هﺎی ﻣﮑّﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁورد ﺑﻄﻮری ﮐﻪ ﻏ ﺎ ﻟ ﺒ ﺎً ﺣﺪس ﺳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻋﺪﻩ اﺳﻼم ﺁورﻧﺪﮔﺎن در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻴﺶ از

ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﺒﻮد.

ﺟﻬﺎد واﻗﻌﯽ و ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺷﺒﺎﻧﻪ روزی ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ در ﻃﯽ ﺳﻴﺰدﻩ ﺳﺎل ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻨﺎد و ﻟﺠﺎج ﻗﺮﻳﺶ را در هﻢ ﺷﮑﻨﺪ و

ﮔﺮوﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم ﺟﺰ ﻋﺪﻩ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎری ﭼﻮن:  اﺑﻮﺑﮑﺮ، ﻋﻤﺮ، ﻋﺜﻤﺎن، ﺣﻤﺰﻩ، ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف، ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ

وﻗﺎص و ﻏﻴﺮﻩ هﻢ ﻏ ﺎ ﻟ ﺒ ﺎً از ﻗﺸﺮهﺎی ﭘﺎﻳﻴﻦ و از ﻃﺒﻘﻪ ﺑﯽ ﺑﻀﺎﻋﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺠﺎز ارزش و اﻋﺘﺒﺎری

ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ.

ورﻗﻪ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﮐﻪ ﺧﻮد ر ﺳ ﻤ ﺎً ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد اﺑﻮﺑﮑﺮ را

ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت ﮐﻨﺪ و ﭼﻮن ﻣﺮد ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ اﺳﺖ اﻳﻤﺎن او ﺗﺄﺛﻴﺮی در روﻧﻖ دﻋﻮت اﺳﻼم ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ.  هﻤﻴﻨﻄﻮر هﻢ ﺷﺪ. 

ﻳﻌﻨﯽ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ا ﺳ ﻼ مِ او، ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف و ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪاﷲ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ وﻗﺎص و زﺑﻴﺮ ﺑﻦ

اﻟﻌﻮام ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ.

از ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺸﺨﺺ دﻋﻮت اﺳﻼم ﭘﺎﻳﺪاری و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ.  رﺳﻮخ و اﺳﺘﻮاری ﻳﮏ ﻣﻘﺼﺪ اﻋﻠﯽ از ﺁن

هﻮﻳﺪاﺳﺖ.  هﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻣﺤﻤﺪ را از دﻋﻮت ﺧﻮد ﻣﻨﺼﺮف ﻧﮑﺮد.  ﻧﻪ وﻋﺪﻩ و ﻧﻪ وﻋﻴﺪ، ﻧﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﻬﺰاء و ﻧﻪ ﺁزار ﻳﺎران

ﺿﻌﻴﻒ او.  از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭼﺎرﻩ ﺟﻮ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﺮ وﺳﻴﻠﻪ ای ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد.  در ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻌﺜﺖ ﻋﺪﻩ ای از ﻳﺎران

ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﺪﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺣﺒﺸﻪ ﺑﻪ ﻳﺎری وی ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ.  ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺣﺒﺸﻪ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ و ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ.  ﭘﺲ ﺣ ﻘ ﺎً

ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎری ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻗﻴﺎم ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ.

اﻳﻦ اﻣﺮ ﻗﺮﻳﺶ را ﻧﮕﺮان ﺳﺎﺧﺖ و ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻋﺪﻩ ای ﺑﺎ هﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻧﺠﺎﺷﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﺠﺎﺷﯽ ﮔﻮش ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن

ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻧﺪهﺪ و ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻨﺤﺮف و ﻋﺎﺻﯽ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮐﻨﺪ.

ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﺪاﻳﺖ اﻣﺮ و ﺁﻏﺎز دﻋﻮت اﺳﻼم، ﻗﺮﻳﺶ ﭼﻨﺪان ﺑﺪﻳﻦ ادﻋﺎ اهﻤﻴﺖ ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﻬﺰاء و ﺗ ﺤ ﻘ ﻴ ﺮِ ﻣﺤﻤﺪ

اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ.  او را دﻳﻮاﻧﺔ ﺷﺎﻋﺮ، ﻳﺎوﻩ ﺳﺮا، دروﻏﮕﻮ، ﮐﺎهﻦ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎ اﺟﻨّﻪ و ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ.  وﻟﯽ اﺻﺮار ﺣﻀﺮت

ﻣﺤﻤﺪ در دﻋﻮت ﺧﻮد و روی ﺁوردن ﻋﺪﻩ ای ﻣﺘﻌﻴﻦ و ﻣﺘﺸﺨﺺ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﮕﺮان ﺳﺎﺧﺖ.

اﻳﻨﮑﻪ روز ﺑﻪ روز ﻋﻨﺎد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺰوﻧﯽ ﮔﺮﻓﺖ دﻟﻴﻞ ﺁﺷﮑﺎر دارد.  رؤﺳﺎی ﻗﺮﻳﺶ ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ

و در اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﺤﻖ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺎر ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻻ ﮔﻴﺮد، ﺑﻨﻴﺎد زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰد.

ﮐﻌﺒﻪ زﻳﺎرﺗﮕﺎﻩ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب اﺳﺖ.  هﺮ ﺳﺎل هﺰاران ﺗﻦ ﺑﺪاﻧﺠﺎ روی ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ.  ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ ﻓﺼﺤﺎ و ﺷﻌﺮا اﺳﺖ.  ﺑﺎزار

ﻣﮑﺎرﻩ و ﻣﺤﻞ داد و ﺳﺘﺪ ﺗﻤﺎم ﻋﺮب ﺷﺒﻪ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ.  از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ، زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻣﮑﻪ و ﺷﺄن و ﺣﻴﺜﻴﺖ رؤﺳﺎی

ﻗﺮﻳﺶ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﺁﻣﺪ و ﺷﺪ اﻋﺮاب اﺳﺖ و اﻋﺮاب ﺑﺮای زﻳﺎرت ﺑﺘﻬﺎی ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ روی ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ.

اﮔﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﻳﺎﻧﺖ ﺟﺪﻳﺪ، ﺑﺘﺎن از ﮐﻌﺒﻪ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد دﻳﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﮐﻌﺒﻪ روی ﻧﻤﯽ ﺁورد.  ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﭘﺎﻧﺰدﻩ

ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﮐﻪ اﺳﻼم ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﺎل دﻩ هﺠﺮی ﻣﮑﻪ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﻳﺢ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁﻧﯽ ورود در ﺧﺎﻧﻪ

ﮐﻌﺒﻪ را ﺑﺮ ﻣﺸﺮﮐﻴﻦ ﺣﺮام ﮐﺮد، ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﮑﻪ ﺑﺮای اﻣﺮ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻳﻪ ٢٨ ﺳﻮرﻩ

ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﮐﻪ:

«اِن ﺧِﻔﺘُﻢ ﻋَ ﻴ ﻠَ ﻪً ﻓَ ﺴَ ﻮ فَ ﻳُ ﻐ ﻨ ﻴ ﮑُ ﻢُ ا ﷲُ ﻣِﻦ ﻓَ ﻀ ﻠِ ﻪِ»

[ﻳﻌﻨﯽ] اﮔﺮ از ﻓﻘﺮ و ﮐﺴﺎد ﺑﺎزار ﻧﮕﺮان هﺴﺘﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮی ﺷﻤﺎ را ﺑﯽ ﻧﻴﺎز ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد.

ﺑﺎری، ﭘﺲ از اﻳﻨﮑﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻣﺄﻳﻮس ﺷﺪ از اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪ را از دﻋﻮت ﻣﻨﺼﺮف ﮐﻨﺪ، ﺑﺨﺼﻮص ﮐﻪ ﺧﻄﺮ دﻋﻮت ﻣﺤﻤﺪ را

ﺑﻬﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ، رؤﺳﺎی ﻗﺮﻳﺶ روش ﺟﺪّی ﺗﺮی در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.  ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﻣﻮﺟﻪ ﻗﻮم ﺑﻮد و

ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺳﺨﻦ او در ﺑﺮادرزادﻩ اش ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮐﻨﺪ روی ﺁوردﻧﺪ و از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺤﻤﺪ را از اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﻨﺼﺮف ﮐﻨﺪ و

ﺁﻧﻬﺎ در ﻋﻮض ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺼﺐ در ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻌﺒﻪ ﺑﺪهﻨﺪ.

ﭘﺲ از ﺁﻧﮑﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮادرزادﻩ ﺧﻮد را از دﻋﻮت ﺑﺎزدارد، ﺗﻤﺎم ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻨﯽ هﺎﺷﻢ را ﺗﺤﺮﻳﻢ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ

ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﮑﻨﺪ و ﻣﺪﺗﯽ ﺁﻧﻬﺎ در ﻣﻀﻴﻘﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﻤﻴﺖ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻌﻀﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺟﻮش ﺁﻣﺪ و ﺑﻨﯽ هﺎﺷﻢ را از اﻳﻦ ﻣﺨﻤﺼﻪ

ﺑﻴﺮون ﺁوردﻧﺪ.  ﭘﺲ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ و ﭘﺲ از اﻳﻨﮑﻪ از ﺁرام ﮐﺮدن ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﭘﺲ از ﻓﻮت اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ، در ﻣﻘﺎم

ﭼﺎرﻩ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ.

ﻳﺎ ﺣﺒﺲ ﻳﺎ ﻧﻔﯽ ﺑَﻠَﺪ ﻳﺎ ﻗﺘﻞ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از زﻳﺮ و رو ﮐﺮدن اﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﻖ، ﮐﺸﺘﻦ وی را ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ.  ﻧﻬﺎﻳﺖ

ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ دﺳﺖ هﻤﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻨﯽ هﺎﺷﻢ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺧﻮﻧﺨﻮاهﯽ ﮐﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻓﮑﺮ در ﺳﺎل

دوازدﻩ و ﺳﻴﺰدﻩ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺮدﻳﺪ................................................................................................................................................

1
  [در اﺻﻞ ﺣَﻮران ﻧﺎﺣﻴﻪ ای ﺑﻴﻦ دﻣﺸﻖ و ﺣﺠﺎز، ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ. در ﻗﺪﻳﻢ ﺷﻬﺮی ﺁﺑﺎد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ]
2
  ﻧﻘﻞ از ﮐﺘﺎب ﺗﻨﮑﻴﺲ اﻻﺻﻨﺎم.  اﻳﻦ ﮐﮑﺘﺎب ﻣﻌﺘﺒﺮ از هﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﮐﻠﺒﯽ در اول ﻗﺮن ﺳﻮم ﺗﺄﻟﻴﻒ و ا ﺧ ﻴ ﺮ اً ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻓﺎﺿﻼﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺟﻼﻟﯽ
ﻧﺎﺋﻴﻨﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻴﻢ رخ واﺿﺤﯽ از ﻧﺤﻮﻩ ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺗﺪﻳﻦ اﻋﺮاب رﺳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ. ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ
3
    [اﮔﺮ ای دواﻟﺨﻠﺼﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﺎروا ﻣﯽ رﻓﺖ ﺁﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ رﻓﺖ، و اﮔﺮ ﭘﺪر ﺗﻮ ﭼﻮن ﭘﺪر ﻣﻦ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ و در ﻗﺒﺮ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮد، هﺮﮔﺰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ
ﺧﻮﻧﺨﻮاهﯽ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدی
4
  ﺳﻮرﻩ ﺷﻌﺮا ﺁﻳﻪ ١٩٨
5
  ﺳﻮرﻩ ﻧﺠﻢ ﺁﻳﻪ ٢١
6
  ﺳﻮرﻩ زﺧﺮف ﺁﻳﻪ ٨٧
7
  ﺳﻮرﻩ ﻋﻨﮑﺒﻮت ﺁﻳﻪ ٦١