ﺑﻌﺜﺖ
ﺣﺮّا ﮐﻮهﯽ اﺳﺖ ﺳﻨﮕﯽ و ﺧﺸﮏ در ﺳﻪ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ ﻣﮑﻪ. ﺑﺮ ﻣﺮﺗﻔﻌﺎت ﺻﻌﺐ اﻟﻌﺒﻮر ﺁن ﻏﺎرهﺎﻳﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ
ﺣﻨﻔﻴﺎن ﻣﺘﺰهﺪ [زاهﺪ] ﺑﺪان روی ﻧﻬﺎدﻩ روزی ﭼﻨﺪ در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﺧﻴﺎل اﻧﮕﻴﺰِ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻌﺘﮑﻒ [ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻦ] ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻞ و ﺗﻔﮑﺮ
ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.
ﻣﺪﺗﯽ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮد. ﮔﺎهﯽ رﻏﺒﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و دوری از ﻏﻮﻏﺎی زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ او را ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﻴﺪ.
ﮔﺎهﯽ ﺁذوﻗﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺮﻧﻤﯽ ﮔﺸﺖ، و ﮔﺎهﯽ ﺑﺎﻣﺪادان ﻣﯽ رﻓﺖ و ﺷﺎﻣﮕﺎهﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ.
ﻳﮑﯽ از ﻏﺮوﺑﻬﺎی ﭘﺎﻳﻴﺰ (٦١٠ ﻣﻴﻼدی) ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدد ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮﻧﮕﺸﺖ. از اﻳﻦ رو ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻩ
ﮐﺴﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وی ﻓﺮﺳﺘﺎد. وﻟﯽ ﭘﺲ از اﻧﺪﮐﯽ ﺧﻮد ﻣﺤﻤﺪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ. اﻣﺎ ﭘﺮﻳﺪﻩ رﻧﮓ و ﻟﺮزان. ﺑﯽ درﻧﮓ
ﺑﺎﻧﮓ زد: ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ. او را ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺎل او ﺑﻪ ﺟﺎی ﺁﻣﺪ و ﺣﺎﻟﺖ وﺣﺸﺖ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪ
ﭘﻴﺸﺎﻣﺪی را ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺮای ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﻘﻞ ﮐﺮد.
77
، ﺑﺨﺎری، اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺮ
78
،
اﺑﻮ داود ﻃﻴﺎﺳﯽ
79
، ﻧﻮﻳﺮی
80
، اﺑﻦ ﺳﻴﺪاﻟﻨﺎس
81
و ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻨﺎﻣﯽ ﭼﻮن اﺣﻤﺪﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ
82
در «ﻣﺴﻨﺪ» ﺁوردﻩ اﻧﺪ:
«ﺁﻏﺎز وﺣﯽ رﺳﻮل ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رؤﻳﺎی ﺻﺎﻟﺤﻪ [ﻣﺆﻧﺚ ﺻﺎﻟﺢ، ﻧﻴﮑﻮ، ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ] ﺑﻪ وی دﺳﺖ ﻣﯽ داد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺑﺎﻣﺪاد
روﺷﻦ ﺑﻮد. در ﻏﺮوب ﻳﮑﯽ از روزهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﻏﺎر ﺣﺮّا ﮔﺬراﻧﻴﺪﻩ ﺑﻮد، ﻣَﻠﮑﯽ ﺑﺮ وی ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ: اﻗﺮأ! ﺑﺨﻮان! و
ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاب داد ﻣﺎ اﻧﺎ ﺑﻘﺎرء، ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻢ».
ﺁﻧﭽﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮای ﺣﻀﺮت ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ:
«ﻓﺎﺧﺬﻧﯽ و ﻏﻄﻨﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﻠﻎ ﻣﻨﯽ اﻟﺠﻬﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺁن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﺮا ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ (ﻓﺮو ﭘﻴﭽﻴﺪ) ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ از ﺣﺎل رﻓﺘﻢ. ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﻮد
ﺁﻣﺪم ﺑﺎز ﮔﻔﺖ: اﻗﺮأ! ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺨﻮان! ﺑﺎز ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻢ. ﺑﺎز ﻣﺮا ﻓﺮوﭘﻴﭽﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪم. ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮا رهﺎ
ﮐﺮد و ﺑﺮای ﺑﺎر ﺳﻮم ﮔﻔﺖ: ﺑﺨﻮان! ﺑﺎز ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ. ﺑﺎز ﻣﺮا ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ، ﻓﺮو ﭘﻴﭽﺎﻧﻴﺪ و ﺳﭙﺲ رهﺎ ﮐﺮدﻩ ﮔﻔﺖ: اﻗﺮأ ﺑﺎﺳﻢ
رﺑﮏ اﻟﺬی ﺧﻠﻖ، ﺧﻠﻖ اﻻﻧﺴﺎن ﻣﻦ ﻋﻠﻖ. اﻗﺮأ و ﺑﮏ اﻻﮐﺮم. اﻟﺬی ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻟﻘﻠﻢ. ﻋﻠﻢ اﻻﻧﺴﺎن ﻣﺎﻟﻢ ﻳﻌﻠﻢ». ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ
ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ و ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪﻩ راﻩ ﺧﺎﻧﻪ را ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد.
ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮد ﺑﻴﻤﻨﺎک ﺷﺪم «ﺧﺸﻴﺖ ﻋﻠﯽ ﻧﻔﺴﯽ» اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺣﻀﺮت رﺳﻮل را ﺑﺮ
ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻤﻞ ﮐﺮد؟ ﭼﺮا ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﻴﻤﻨﺎک ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺧﻴﺎل ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ در ﻣﺸﺎﻋﺮ وی اﺧﺘﻼﻟﯽ روی دادﻩ اﺳﺖ
ﻳﺎ ﺳِﺤﺮ و ﺟﺎدوﻳﯽ در ﮐﺎر او ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎری ﭼﺎرﻩ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮی ﺑﺮ وی ﻣﺴﺘﻮﻟﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟
از ﺟﻮاﺑﯽ ﮐﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ وی ﻣﯽ دهﺪ و او را ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ و ﺁرام ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ زﻳﺮا
ﺑﻪ وی ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ: «هﺮﮔﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺮد درﺳﺘﯽ ﭼﻮن ﺗﻮ ﮐﻪ از ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان دﺳﺘﮕﻴﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﯽ، ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮاز و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ
ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن هﺴﺘﯽ و ﺑﻪ ﺁﺳﻴﺐ زدﮔﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ ﺑﯽ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ».
«ﭘﺲ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﭘﺲ از ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺁراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ. ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺮک ﮐﺮدﻩ ﺑﻪ ﺳﻮی ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ
83
ﻣﯽ ﺷﺘﺎﺑﺪ و ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﺮای وی ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ورﻗﺔ ﮐﻪ از ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﮑﻪ ﺑﻴﺰار و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻼت
روﺣﺎﻧﯽ ﺧﻮﻳﺶ و دوری از ﻋﺎدات ﺳﺨﻴﻒ ﻗﺮﻳﺶ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﺮد، ﺑﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ «ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ دﻟﻴﻞ
ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺪاوﻧﺪی ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ هﺪاﻳﺖ ﻗﻮم ﺧﻮد ﻣﺄﻣﻮر ﻓﺮﻣﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ...»
در ﺣﺪﻳﺚ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭼﻴﺰی ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻮازﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﺑﺎ اﺻﻮل رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ
ﺳﺎﺧﺖ. رﻏﺒﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﺮی ﺁن اﻣﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﻬﻮر و واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺁورد. ﺻﻮرت ﺁرزوی ﻣﺮدی ﮐﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺳﯽ
ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اهﻞ ﮐﺘﺎب در ﻧﻔﺲ وی راﺳﺦ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ رﻳﺎﺿﺖ و اﻋﺘﮑﺎف در
ﻏﺎر ﺣﺮّا از ﺁن ﻓﮑﺮ اﺷﺒﺎع ﺷﺪﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رؤﻳﺎ ﻳﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺘﺼﻮﻓﻪ اﺷﺮاق ﻇﺎهﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ، ﺟﺎن ﻣﯽ
ﮔﻴﺮد. ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از اﻋﻤﺎق ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ ﺑﻴﺮون ﺟﺴﺘﻪ و او را ﺑﻪ اﻗﺪام ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ وﻟﯽ هﻮل اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ او را
ﻣﯽ ﻓﺸﺎرد ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ ﺗﺎب و ﺗﻮان از او ﺳﻠﺐ ﺷﺪﻩ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻔﮕﯽ ﺑﻪ وی دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ. ورﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ دﻳﮕﺮی ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ
اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ او را ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﺪی ﮐﻪ ﺑﯽ ﺗﺎﺑﺶ ﮐﻨﺪ. ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ و ﺁرزوی
ﻧﻬﻔﺘﻪ در اﻋﻤﺎق وﺟﻮد ﺧﻮد اوﺳﺖ.
ﺧﺒﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ دﻳﮕﺮی در اﻳﻦ ﺑﺎب هﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﺮض و ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﻣﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ:
ﺟﺎﺋﻨﯽ و اﻧﺎ ﻧﺎﺋﻢ ﺑﻨﻤﻂ ﻣﻦ اﻟﺪﻳﺒﺎج ﻓﻴﻪ ﮐﺘﺎب ﻓﻘﺎل: اﻗﺮأ، و هﺒﺖ ﻣﻦ ﻧﻮﻣﯽ ﻓﮑﺄﻧﻤﺎ ﮐﺘﺐ ﻓﯽ ﻗﻠﺒﯽ ﮐﺘﺎﺑﺎً. [ﻳﻌﻨﯽ] او (ﻓﺮﺷﺘﻪ)
در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاب ﺑﻮدم ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﮐﻪ در ﭘﺎرﭼﻪ ای از دﻳﺒﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺮای ﻣﻦ ﺁورد و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﺑﺨﻮان. از ﺧﻮاب
ﺟﺴﺘﻢ وﮔﻮﻳﯽ در ﻗﻠﺒﻢ ﮐﺘﺎب ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ.
ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻳﮏ روز ﭘﺮ از ﺗﻔﮑﺮ و ﺗﺄﻣﻞ او را ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺧﻠﺴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪی ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ و در اﻳﻦ ﺣ ﺎ لِ ﺧﻠﺴﻪ و اﺳﺘﺮﺧﺎء [ﺳﺴﺖ و
ﻧﺮم ﮔﺸﺘﻦ] ﺁرزوهﺎی ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻋﻈﻤﺖ ﮐﺎر و اﻗﺪام، او را ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﻣﯽ اﻧﺪازد.
در ﺣﺪﻳﺚ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻋﺒﺎرت ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ: «ﻓﺮﺣﻊ ﺑﻬﺎ رﺳﻮل اﷲ ﻳﺮﺟﻒ ﻓﺆادﻩ ﻓﺪﺧﻞ ﻋﻠﯽ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻓﻘﺎل زﻣﻠﻮﻧﯽ، زﻣﻠﻮﻧﯽ،
ﻓﺰﻣﻠﻮ. ﺣﺘﯽ ذهﺐ ﻋﻨﻪ اﻟﺮوح» [ﻳﻌﻨﯽ] ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﻟﺶ ﻣﯽ ﺗﭙﻴﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ ﻣﺮا
ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ. ﭘﺲ او را ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ وﺣﺸﺖ او ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪ. ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ از ﻓﺮط هﻮل و هﺮاس ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ
ﺑﺮای اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ دو ﻧﺤﻮ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ دارﻧﺪ، ﻳﮑﯽ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻋﺎدی و دﻳﮕﺮی زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ در ﺁﻓﺎق ﻣﺠﻬﻮل و ﻧﻴﻢ ﺗ ﺎ ر ﻳ ﮏِ روح
ﭘﺮ از اﺷﺒﺎح ﺧﻮد، اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ.
ﭘﺲ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻏﺎر ﺣﺮّا ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮد وﻟﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ای ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﻧﻪ رؤﻳﺎﻳﯽ دﺳﺖ داد و
ﻧﻪ هﻢ ﻧﺪاﻳﯽ رﺳﻴﺪ. ﺁﻳﺎ ﺗﻤﺎم ﺁن واﻗﻌﻪ ﺧﻮاب و ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ و ﻧﻮﻳﺪ رﺳﺎﻟﺖ ﺳﺨﻨﯽ
واهﯽ و ﮔﺰاف ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ از اﻳﻦ هﻨﮕﺎم ﺷ ﮑّﯽ ﭼﻮن ﺗ ﻴ ﺰ ا بِ ﺧﻮرﻧﺪﻩ ﺟﺎن او را ﻣﯽ ﺧﻮرد. ﻳﺄس ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ
ﺣﺪی ﮐﻪ ﻗﺼﺪ اﻧﺘﺤﺎر در وی ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ و ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﺮت ﮐﺮدن ﺧﻮﻳﺶ از ﮐﻮﻩ در وی ﺁﻣﺪ. اﻣﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ورﻗﺔ و
ﺧﺪﻳﺠﻪ او را ﺁرام ﮐﺮدﻩ اﻣﻴﺪ ﻣﯽ دادﻧﺪ.
اﻳﻦ ﺑﯽ ﺧﺒﺮی و ﻧﺮﺳﻴﺪن ﻧﺪای ﻏﻴﺒﯽ ﮐﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﻪ اﻧﻘﻄﺎع وﺣﯽ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﺳﻪ روز ﻳﺎ ﺳﻪ هﻔﺘﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ
رواﻳﺘﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﻮرﻩ ﻣﺪﺛﺮ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ دﻳﮕﺮ وﺣﯽ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻧﺸﺪ. اﻧﻘﻄﺎع وﺣﯽ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻠﻴﻞ اﺳﺖ.
ﭘﺲ از ﺁن رؤﻳﺎ و ﻳﺎ ﻇﻬﻮر ﻳﺎ اﺷﺮاق، ﺗﺸﻨﮕﯽ روح ﮔﻢ ﺷﺪﻩ، ﺣﺎﻟﺖ اﻟﺘﻬﺎب و هﻴﺠﺎن ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدﻩ، ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻦ
ﺁرزوی ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮدی و ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﺑﺮ ﺷﻌﻠﻪ دروﻧﯽ رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺷ ﮏّ و ﻳﺄس دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻓﺘﺪ و
ﺗﺄﻣﻼت و ﺗﻔﮑﺮات، ﻣ ﺨ ﺰ نِ ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪة ﺑﺮق را ﭘﺮ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ راﻩ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺁن ﻣﺤﻤﺪی ﮐﻪ در اﻋﻤﺎق اﻳﻦ ﻣ ﺤ ﻤ ﺪِ ﻇﺎهﺮی
ﺧﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻴﺪار ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻳﺪ.
در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻋﺎﻳﺸﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺑﻌﺜﺖ ﻧﻘﻞ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮی از ﺳﻴﺮﻩ اﺑﻦ اﺳﺤﻖ ﺑﺮای ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﮑﺘﻪ ﻳ ﺎ بِ ﺧﺮدﻣﻨﺪ
ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ. اﺑﻦ اﺳﺤﻖ
84
در ١٥٠ هﺠﺮی ﻣﺮدﻩ اﺳﺖ. ﭘﺲ در اواﺧﺮ ﻗﺮن اول ﻳﺎ اواﺋﻞ ﻗﺮن دوم ﺑﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﺳﻴﺮﻩ
ﻧﺒﻮی ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻗﺮﻳﺐ ﺻﺪ ﺳﺎل دوری از ﺣﺎدﺛﻪ ﺧﻴﺎﻟﭙﺮدازی ﺟﺎی ﺧﻮد را در زﻣﻴﻨﻪ واﻗﻌﻴﺎت ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ.
ﺧﻴﺎﻟﭙﺮدازی و ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺳﺎزﻳﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻓﺰوﻧﺘﺮ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد.
در روزهﺎی ﻗﺒﻞ از ﺑﻌﺜﺖ هﺮﮔﺎﻩ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮای ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ از ﺧﺎﻧﻪ هﺎی ﻣﮑﻪ دور ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺧﺎﻧﻪ هﺎی ﺷﻬﺮ در
ﭘﻴﭻ و ﺧﻢ راﻩ از ﻧﻈﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ. ﺑﺮ ﺳﻨﮕﯽ و درﺧﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﺎﺳﺖ ﮐﻪ: اﻟﺴﻼم
ﻋﻠﻴﮏ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ. ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد. ﮐﺴﯽ را ﻧﻤﯽ دﻳﺪ و ﻏﻴﺮ از ﺳﻨﮓ و درﺧﺖ ﭼﻴﺰی ﭘﻴﺮاﻣﻮن
او ﻧﺒﻮد...
ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ درﺧﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﺪ و ﻧﻪ ﺳﻨﮓ. ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻪ ﺁﻟﺖ ﺻﻮت در ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﻠّﻢ ﺗﺮ
ﮐﻪ ذﻳﺮوح ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﮑﺮ و ارادﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺁن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﻔﻆ درﺁورﻧﺪ.
اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﻪ درﺟﻪ ای ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻋﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎری از ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﺳﻴﺮﻩ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺁن را ﻣﻨﮑﺮ ﺷﺪﻩ
و ﺻﺪا را از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ذهﻦ هﻴﭽﻴﮏ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺻﺪا، ﺻﺪای روح ﺧﻮد
ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ. ﭼﻪ، ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺗﻔﮑﺮ و اﺷﺒﺎع ﺷﺪن روح از ﻳﮏ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﻗﻊ درﺁﻳﺪ و
ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً در ﺟﺎن ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣُﺴﺨﺮ اﻣﺮی و اﻧﺪﻳﺸﻪ ای ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺪاﻳﯽ ﻃﻨﻴﻦ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ.
ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﻮن ﺟﺮأت ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﻖ را ﻣﺠﻌﻮل و ﻣﺮدود ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺻﺪا را از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻪ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و
ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪﻳﻬﯽ را ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺧﻮد راﻩ ﺑﺪهﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺳﻼم ﮐﻨﻨﺪ در
ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم اﻳﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ هﻤﮕﺎن ﺑﻪ وی اﻳﻤﺎن ﺁورﻧﺪ و ﻣﻘﺼﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﻼم ﺁ و ر د نِ اﻋﺮاب اﺳﺖ ﺑﯽ
دردﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد. ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ در ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﻓﻘﻴﻬﺎن و ﻣﻔﺴﺮان ﻣﺘﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻀﻴﻪ را اﮔﺮ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ،
ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﺻﺪا را ﺻﺪای روح ﺧﻮد ﺣﻀﺮت ﺑﺪاﻧﻨﺪ.
در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺗﮏ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻪ و ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش وی رﺳﻴﺪﻩ
اﺳﺖ، ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ از ﮐﺠﺎ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ. زﻳﺮا ﺧﻮد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣﺪﻳﺜﯽ ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺘﺒﺮ
در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﻃ ﺒ ﻌ ﺎً ﻣﺨﻠﻮق ﻗﻮﻩ ﻣﺨﻴﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯽ درﻳﻎ در ﻣﻘﺎم ﺑﻴﺎن اﻋﺠﺎز و ﺟﻌﻞ ﺧﻮارق
هﺴﺘﻨﺪ.
اﺑﻦ اﺳﺤﻖ هﻢ دروغ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ، ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺼﺪ ﮔ ﻔ ﺘ ﻦِ دروغ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣ ﺘ ﻤ ﺎً از ﮐﺴﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ و ﭼﻮن ﻣﻄﺎﺑﻖ ذوق و ﻃﺒﻊ
ﻣﺆﻣﻦ او ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ، ﻗﺒﻮل ﮐﺮدﻩ و ا ﺑ ﺪ اً از ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ رواﻳﺖ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺧﻮد هﻢ ﻗﻀﻴﻪ را ﻧﺴﻨﺠﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻨﮓ
و درﺧﺖ ﺳﻼم ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ، ﮐﺴﯽ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺧﻮد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ هﻤﭽﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ،
هﻤﺎن ﺣﮑﺎﻳﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻳﻢ. اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ا ﺳ ﻴ ﺮِ ﻋ ﻘ ﺎ ﻳ ﺪِ ﺗﻌﺒﺪی ﺧﻮﻳﺶ و ﻣﻨﻘﺎد [ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار] ﺧﻮاهﺸﻬﺎی
ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻧﻔﺴﯽ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﺻﻮرت، ﻗﻮﻩ ﺗﻌﻘﻞ ﺗﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روﺷﻦ ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺣﺘﯽ هﺮ دﻟﻴﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﯽ ﮐﻪ
ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﻣﺸﺘﻬﻴﺎت [ﺟﻤﻊ ﻣﺸﺘﻬﯽ، ﺧﻮاهﺶ و ﻧﻴﺎز] ﺟﺴﻤﯽ و ﻣﻌﻨﻮی او ﺧﺮاﺷﯽ وارد ﮐﻨﺪ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ
ﻗﺮﻳﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﭼﻨﮓ ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺪارهﺎ و رﻏﺒﺎت [ﭼﻴﺰهﺎی ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ، ﺁرزوهﺎ] ﺧﻮد را ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ. ﺳ ﺮﱢ ﺷﻴﻮع
ﺧﺮاﻓﺎت و اوهﺎم ﻧﻴﺰ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ.
...........................................................................................................
...........................................................................................................
77
[ﻣﺴﻠﻢ اﺑﻦ ﺣﺠﺎج ﻧﻴﺸﺎﺑﻮری ﻣﮑﻨﯽ ﺑﻪ اﺑﯽ اﺳﺤﺎق از ﻣﺮدم ﺧﺮاﺳﺎن و از ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ ﺑﺰرگ و ﻣﺸﻬﻮر ﻗﺮن ﺳﻮم هﺠﺮی اﺳﺖ. ﮐﺘﺎب «ﺻﺤﻴﺢ»
وی در ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺮوف و ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﮐﺘﺐ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻬﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود و از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺘﺐ ﺳﺘﻪ (ﺷﺶ ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺮوف) در ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ
اﺳﺖ. وﻓﺎت ٢٦١ هﺠﺮی ﻗﻤﺮی]
78
[اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺮ ﻣﺤﺪث ﻣﺮاﮐﺸﯽ (٩٧٨ -١٠٧١ م) ﺁﺛﺎر ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺣﺪﻳﺚ و ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﯽ دارد]
79
[اﺑﻮداود ﻃﻴﺎﺳﯽ ا ﺣ ﺘ ﻤ ﺎ ﻻً ﻳﮏ ﻏﻠﻂ ﭼﺎﭘﯽ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ اﺑﻮداود ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ داود ﻃﻴﺎﻟﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ا ﺻ ﻼً اهﻞ ﻓﺎرس ﺑﻮد وﻟﯽ در ﺑﺼﺮﻩ
زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد. ﺑﺎ ﻳﻮرش اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳﺮان، ﺧﺎﻧﻮادﻩ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﻴﺮ ﺟﻨﮕﯽ رواﻧﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺷﺪﻧﺪ. وی ﺑﺎ ﻋﺪﻩ ای از ﻳﺎران ﻧﺰدﻳﮏ رﺳﻮل اﷲ
ﻣﻌﺎﺷﺮت داﺷﺖ و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدی ﺣﺪﻳﺚ از زﺑﺎن ﺁﻧﺎن ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ ﺁن اﺣﺎدﻳﺚ را در «ﻣﺴﻨﺪ» ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﮐﺸﻴﺪ]
80
[ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﮐﻨﺪی ﻣﺼﺮی ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺮی ﮐﻨﺪی از ﺧﻮﺷﻨﻮﻳﺴﺎن و ﻣﻮرﺧﻴﻦ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﯽ. ﮐﺘﺎب «ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻻدب ﻓﯽ ﻓﻨﻮن اﻻداب» ﻣﺘﺠﺎوز
از ﺳﯽ ﺟﻠﺪ ﻳﮑﯽ از ﺁﺛﺎر ﻣﻬﻢ اوﺳﺖ. وی در ﺣﺪود ١٣٥٠ م وﻓﺎت ﮐﺮد]
81
ﻓﺘﺢ اﷲ اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ ﺁﻧﺪﺑﺴﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ اﺑﻦ ﺳﻴﺪاﻟﻨﺎس در دﻣﺸﻖ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮد و ﺑ ﻌ ﺪ اً در ﻗﺎهﺮﻩ ﻣﺪرس ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ. ﺁﺛﺎر ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ در
ﻓﻀﺎﻳﻞ رﺳﻮل ﻧﮕﺎﺷﺖ و در ﺣﺪود ١٣٥٠ م وﻓﺎت ﮐﺮد]
82
[اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ای اﻳﺮاﻧﯽ و ﭘﺪرش اهﻞ ﻣﺮو ﺑﻮد. اﻣﺎ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ در ﺣﺪود ٧٨٠ ﻣﻴﻼدی در ﺑﻐﺪاد ﻣﺘﻮﻟﺪ
ﺷﺪ. وی ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎی اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺆﺳﺲ ﻓﺮﻗﻪ ﺣﻨﺒﻠﻴﻪ و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار ﻳﮑﯽ از ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﻘﻬﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود. ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ وی
در ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﺘﺎب «ﻣﺴﻨﺪ» اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪود ٢٩٠٠٠ ﺣﺪﻳﺚ در ﺁن ﺟﻤﻊ ﺁوری ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ. وی ﺁﺛﺎر ﻓﺮاواﻧﯽ دارد و در ٨٥٥ م وﻓﺎت ﮐﺮد
83
[ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰی از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻗﺮﻳﺶ اﺳﺖ. وی ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﻟﺪ رﺳﻮل اﷲ ﻣﯽ زﻳﺴﺖ. ﺑﺎ ﺁﻧﮑﻪ در ﻋﺼﺮ ﺟﺎهﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد
از ﺑﺘﻬﺎ دوری ﮔﺮﻓﺖ و از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻋﺮاب ﺑﺮای ﺑﺘﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻮد. او اواﻳﻞ ﻋﺼﺮ ﺑﻌﺜﺖ را درک ﮐﺮد وﻟﯽ اﺳﻼم ﻧﻴﺎورد.
اﺷﻌﺎری ﺑﺪو ﻣﻨﺴﻮب اﺳﺖ]
84
[اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﻖ (اﺑﻮﺑﮑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق) در اواﺧﺮ ﻋﻬﺪ اﻣﻮی در ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺖ. وی در ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺣﺎدﻳﺚ و اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ
ﭘﻴﺮاﻣﻮن رﺳﻮل اﷲ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺟﻤﻊ ﺁوری ﮐﺮدﻩ و ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺷﻤﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﻦ اﻧﺲ ﻣﺆﺳﺲ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻘﻬﯽ ﻣﺎﻟﮑﯽ
ﭘﻴﺪا ﮐﺮد و ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﺗﺮک و ﺑﻪ ﻣﺼﺮ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﺮود. او در هﻤﻴﻦ ﺷﻬﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ٧٦٨ م وﻓﺎت ﮐﺮد. وی از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ
ﻧﮕﺎران ﺻﺪر اﺳﻼم و از ﺁﺛﺎر ﻣﻌﺮوف او «اﻟﻤﺒﺘﺪأ» و «اﻟﻤﻐﺎزی» اﺳﺖ. ﻃﺒﺮی از او ﻓﺮاوان ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدی از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وی در
«ﺳﻴﺮﻩ اﻟﻨﺒﻮﻳﻪ» اﺑﻦ هﺸﺎم ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ
No comments:
Post a Comment